Testament

Jak sporządzić testament ?

Spadkodawcą ( na potrzeby tego artykułu, bo w gruncie rzeczy pojęcie to jest szersze i ...
obejmuje nie tylko dziedziczenie testamentowe ale również i ustawowe ) nazywamy osobę, która w testamencie „zapisuje” swój majątek innej osobie ( innym osobom ) czyli spadkobiercy ( spadkobiercom).

Na początek należy zauważyć, że sporządzić jak też odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. W żadnym wypadku testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela. Poza tym, testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Czyli tylko jedna osoba może w jednym testamencie zamieścić swoje postanowienia co do spadku po niej. Dwie lub więcej osób nie mogą sporządzić wspólnie jednego testamentu. Ale, oczywiście, spadkodawca może ustanowić kilku spadkobierców. Czyli, potocznie mówiąc, spadkodawca może „zapisać spadek” kilku osobom. Ponadto w każdej chwili spadkodawca może odwołać zarówno cały testament, jak też jego poszczególne postanowienia.

Sposoby odwołania testamentu.

Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź w ten sposób, ze w zamiarze odwołania testamentu, zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowienia.

Czy testament może być nieważny ?

Tak, jeśli został sporządzony :

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli,

2. pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści,
3. pod wpływem groźby.

Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat 10 od otwarcia spadku.

Rodzaje testamentów.

Testamenty dzielimy na testamenty zwykłe i szczególne, w zależności od okoliczności w których zostały one sporządzone. Testamenty zwykłe zostają sporządzone w zwykłych okolicznościach, kiedy spadkodawca ma czas na jego sporządzenie tzn. kiedy nie istnieje prawdopodobieństwo szybkiej śmierci spadkodawcy.

Sporządzenie testamentu zwykłego.

Istnieją trzy sposoby sporządzenia testamentu zwykłego:

1. u notariusza w formie aktu notarialnego,
2. własnoręcznie – spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Brak daty nie musi pociągać za sobą nieważności testamentu,
3. urzędowo – spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadczy swoją ostatnią wolę ustanie wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie spadkodawcy spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia. Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków. Następnie podpisują protokół: spadkodawca, przez osobę wobec której wola została oświadczona ( czyli wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego ) oraz przez świadków. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu. Uwaga: osoby niesłyszące lub niemogące mówić nie mogą sporządzić testamentu w ten sposób.

Sporządzenie testamentu szczególnego.

Testament szczególny można sporządzić również na trzy sposoby. Na potrzeby tej publikacji zostaną opisane dwa najważniejsze.

Sposób pierwszy – testament ustny.

Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest nie możliwe lub bardzo utrudnione ( np. z powodu powodzi albo innego żywiołu ), spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie.

W wypadku, gdy treść testamentu nie została stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków.

Drugi rodzaj testamentu szczególnego, to testament podróżny:

Podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym można sporządzić testament przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkodawca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Dowódca statku lub jego zastępca spisuje wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania i pismo to w obecności świadków odczytuje spadkodawcy, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca spadku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy w piśmie podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy. Jeżeli zachowanie tej formy nie jest możliwe, można sporządzić testament ustny.

Trzeci rodzaj testamentu szczególnego to testament wojskowy.

Uwaga:

Testament szczególny traci moc z upływem 6 miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Inne przyczyny nieważności testamentu.

Uwaga:

testament jest nieważny jeżeli, przy sporządzeniu testamentu świadkiem była osoba niezdolna do pełnienia roli świadka.

Nie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu:

1. kto nie ma pełnej zdolności do czynności prawnej,
2. niewidomy, głuchy lub niemy,
3. kto nie może czytać i pisać,
4. kto nie włada językiem, w którym spadkodawca sporządza testament,
5. skazany prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania.

Nie może być świadkiem przy sporządzeniu testamentu osoba, dla której w testamencie została przewidziana jakakolwiek korzyść. Nie mogą być również świadkami: małżonek tej osoby, jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia. Jeżeli świadkiem była jedna z tych osób, nieważne jest tylko postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie, jej małżonkowi, krewnym lub powinowatym pierwszego lub drugiego stopnia albo osobie pozostającej z nią w stosunku przysposobienia. Jednakże gdy z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament.